Vermoeide vrouw achter laptop in de overgang

Tips en advies

Risico’s en effecten van alcohol en drugs op het werk

Deel deze pagina

Waarom dit belangrijk is

In transport en logistiek werk je met zwaar materieel en vaak onder tijdsdruk. Eén fout kan grote gevolgen hebben. Alcohol- of drugsgebruik vergroot dat risico. Denk aan een heftruckchauffeur die onder invloed een verkeerde inschatting maakt en een collega raakt. Als werkgever ben je verantwoordelijk voor de veiligheid van medewerkers, collega’s en andere weggebruikers.

Gevaren voor veiligheid bij alcohol en drugs

Alcohol en drugs beïnvloeden hoe snel en hoe goed iemand reageert. Dat maakt werken met vrachtwagens, heftrucks of andere machines gevaarlijk.

Twee verzonnen voorbeelden om te laten zien hoe je kunt reageren als je onder invloed bent:

Een chauffeur drinkt tijdens een avond in het voetbalstadion een paar biertjes te veel. De volgende ochtend stapt hij toch achter het stuur. Hij kan zich slecht concentreren en mist een rood stoplicht.
Een magazijnmedewerker gebruikt drugs in het weekend. Op maandag is hij nog niet hersteld. Tijdens het stapelen van zware dozen laat hij er één vallen, waarbij hij bijna een collega raakt.

Effecten op werkprestaties

Alcohol en drugs zorgen voor:

Minder concentratie en meer fouten.
Vaker ziekmeldingen na een weekend wanneer er drugs of alcohol worden gebruikt.
Er wordt minder hard gewerkt en de planning loopt vaak in de war.

Dit kost tijd en geld en zorgt voor extra stress voor het hele team.

Een voorbeeld van het effect op werk: een magazijnmedewerker heeft een kater. Tijdens zijn dienst vergeet hij meerdere bestellingen te scannen. Dit zorgt voor vertraging in de hele planning.

Risico’s voor de werksfeer

Als gebruik wordt weggestopt of normaal wordt gevonden, ontstaat een onveilige cultuur. Collega’s durven elkaar niet meer aan te spreken of voelen zich buitengesloten. Dat geldt voor drugs en alcohol, maar ook voor medicijnen.

Voorbeeld: in een magazijn wordt het normaal gevonden dat een deel van de medewerkers in de pauze sterke pijnstillers neemt. Collega’s die zich zorgen maken, durven er niets van te zeggen. Hierdoor ontstaat er spanning en verdeeldheid in het team.

Verschillende soorten middelen

De risico’s van gebruik verschillen per middel:

Alcohol: vertraagde reacties, slaperigheid en een kater de volgende dag.
Drugs: cocaïne, MDMA (ecstasy) en synthetische drugs kunnen dagenlang doorwerken. Je bent trager, minder alert of sneller geïrriteerd. Iemand die zaterdag ecstasy heeft gebruikt, kan zich maandag nog slecht concentreren. Ook lachgas of andere drugs zoals 3-MMC kunnen het gedrag langer beïnvloeden.
Medicijnen: medicatie met een gele sticker, zoals slaappillen, zorgen ervoor dat je reactievermogen verandert, waardoor je niet mag rijden. Je kunt je ook minder goed concentreren. Ritalin wordt soms voor het plezier gebruikt, wat gevaarlijk is.

Bekijk een compleet overzicht op de website van het Trimbos-instituut.

Alcohol, drugs en medicijnen (afbeelding gemaakt met ai)

Veelgestelde vragen over alcohol drugs en medicijnen

Waarom is een ADM-beleid belangrijk voor bedrijven binnen de transport en logistiek?

Alcohol, drugs en sommige medicijnen maken je suf of traag. In transport en logistiek is dat gevaarlijk: werknemers rijden veel en werken met zware machines. Een ADM-beleid helpt om ongelukken te voorkomen. Ook blijven werknemers gezonder en beter inzetbaar. Dat betekent minder ziekte en minder uitval. Een ADM-beleid draagt dus bij aan veiligheid én voortgang van het werk.
Welke risico's brengt alcohol- en drugsgebruik met zich mee op het werk?
Een werknemer die alcohol of drugs gebruikt, kan zichzelf en anderen in gevaar brengen. Alcohol- en drugsgebruik heeft dan ook invloed op de gebruiker, collega’s en het hele bedrijf. Alcohol- en drugsgebruik op de werkvloer kan zorgen voor:
- Verzuim (ziekmeldingen en uitval).
- Een lager werktempo.
- Fouten en ongelukken.
- Financiële schade.
- Ontevreden klanten.
- Slechte sfeer tussen collega’s.
Download hier onze tipkaart.
Wat doet alcohol- en drugsgebruik met de sfeer en veiligheid op het werk?

Alcohol en drugs zorgen ervoor dat je minder scherp en eerder afgeleid bent. Dat zorgt voor onveilige situaties, zeker als je werkt met voertuigen of machines. Alcohol- en drugsgebruik kan ook zorgen voor een slechte werksfeer. Je bent bijvoorbeeld sneller geïrriteerd, vermoeid en maakt eerder fouten. Collega's voelen zich minder veilig, maken zich zorgen of raken gefrustreerd. Zo ontstaat er onrust binnen het team.
Moet een werknemer melden dat hij medicatie gebruikt die de rijvaardigheid beïnvloedt?

Ja, de Arbowet zegt dat iedere werknemer zelf moet zorgen voor de eigen veiligheid én die van collega’s. Dat betekent ook dat de werknemer geen gevaar mag veroorzaken door medicijnen die het werk beïnvloeden, zoals sufheid of minder opletten.

Als een werknemer medicijnen gebruikt die invloed kunnen hebben op het werk, moet de werknemer dit altijd bespreken met de bedrijfsarts. De bedrijfsarts kijkt of de werknemer veilig kan werken en geeft advies. De werknemer hoeft dit niet rechtstreeks aan de leidinggevende te melden. Maar het is wel verstandig dat de werknemer informeert (uit eigen initiatief) over medicijngebruik, zodat samen gekeken kan worden of werk aangepast moet worden.
Wat kun je doen als je denkt dat iemand alcohol, drugs of medicijnen gebruikt?
Functioneert een werknemer nog, maar heb je het vermoeden dat hij beginnende problemen heeft met alcohol, drugs of medicijnen? Volg dan onderstaande stappen (de ASBBA-checklist).
1. Afspraak maken. Bereid een gesprek voor en kies een rustig moment. 
2. Sluit aan bij de werknemer. Vraag toestemming om je zorgen met hem te bespreken en toon begrip. 
3. Beschrijf gedrag en effect. Benoem concrete voorbeelden van zorgen of veranderingen in het functioneren van de werknemer.
4. Benoem gewenst gedrag en wijs op het ADM-beleid. Geef duidelijk aan wat wel/niet mag en dat er hulp beschikbaar is. 
5. Actie. Vat samen, maak vervolgafspraken en verwijs eventueel door (bedrijfsarts, huisarts, zelfhulp).
Hoe combineer ik een ADM-beleid met mijn RI&E?

Je bent niet verplicht om een ADM-beleid te hebben, maar als je er een hebt, moet je het meenemen in de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) van het bedrijf. Een ADM-beleid is een verdiepend onderdeel van de RI&E. De RI&E benoemt de risico’s, het plan van aanpak bepaalt de maatregelen. Het ADM-beleid geeft daarbinnen de inhoudelijke regels en afspraken.