Vermoeidheid en slechte concentratie door medicijngebruik

Tips en advies

Medicijngebruik en werkprestaties

Deel deze pagina

Medicijnen kunnen je slaperig, minder geconcentreerd en trager maken. In de sector transport en logistiek kan dat grote gevolgen hebben. Als werkgever heb je hierin een belangrijke rol. Je bent verplicht te zorgen voor een veilige werkplek. Hoe pak je dat aan zonder de privacy van je werknemers te schenden?

Rechten en plichten van werkgevers

Je mag niet zomaar vragen welke medicijnen je werknemer gebruikt. Dat is privé. Maar je werknemer moet het wel melden als medicijnen de veiligheid of prestaties beïnvloeden.

Voorbeeld: een chauffeur slikt zware pijnstillers met een gele sticker. Jij mag niet vragen welk medicijn dit is. Maar de werknemer is verplicht te melden dat hij door het medicijn niet veilig kan rijden. Jij moet hier dan iets mee doen.

Let op de gele en rode stickers

Medicijnen met een sticker kunnen gevaar opleveren:

Gele sticker: kan gevaarlijk zijn in het verkeer of bij machinewerk.
Rode sticker: mag absoluut niet gecombineerd worden met autorijden of werken met machines.

Zorg dat jouw leidinggevenden de betekenis van de stickers kennen.

Meer weten over medicijnen en geneesmiddelen die van invloed kunnen zijn op het werk?

Download onze tipkaart

Stickers op medicijnen die rijvaardigheid beïnvloeden

Waarom werknemers soms zwijgen

Veel werknemers vinden het lastig om open te zijn over hun medicijngebruik. Ze zijn bang dat ze niet meer mogen werken of dat hun salaris daalt. Daardoor durven werknemers soms niets te zeggen.

Jouw taak als werkgever is om dit te voorkomen. Maak duidelijk dat melden geen straf betekent, maar juist helpt om veilig en gezond te blijven werken.

Voorlichting geven

Veel werknemers weten niet dat medicijnen hun rijvaardigheid of alertheid kunnen beïnvloeden. Jij kunt hier verandering in brengen door:

Posters of flyers op te hangen in de kantine.
Het onderwerp te bespreken in werkoverleggen.
Iemand met ervaring hierover te laten vertellen.
Een training te geven over gezond leven en het gebruik van alcohol, drugs en medicijnen.

Zo vergroot je het bewustzijn en verklein je de kans dat iemand onverantwoord aan het werk gaat.

De rol van de werknemer

De werknemer hoeft niet te zeggen welk medicijn hij gebruikt, ténzij het gevolgen heeft voor zijn werk of veiligheid. Bijvoorbeeld omdat hij er slaperig van wordt en deelneemt aan het verkeer. De werknemer moet in dat geval met de behandelend arts bespreken wat de gevolgen zijn van het medicijn. Jij wordt op de hoogte gebracht van de conclusies van dit gesprek en moet vervolgens een oplossing zoeken.

Voorbeeld: een werknemer zegt: “Ik gebruik medicijnen die mijn rijvaardigheid beïnvloeden.” Dan kun je samen kijken of tijdelijk magazijnwerk of administratief werk beter past.

Jouw rol als werkgever

Jij hebt een zorgplicht. Je werknemers moeten veilig kunnen werken. Bij medicijngebruik betekent dit:

Het onderwerp bespreekbaar maken.
Duidelijk maken dat veiligheid altijd vooropstaat.
Alternatieven aanbieden als rijden of zwaar werk tijdelijk niet kan.
Zorgen voor een sfeer op de werkvloer waarin melden normaal is.

Oplossingen die je kunt bieden

Iemand die niet kan rijden, hoeft niet thuis te blijven. Mogelijke oplossingen zijn:

Tijdelijk werk in het magazijn.
Administratieve taken of planningswerk.
Lichter werk dat geen rijden of machinebediening vraagt.

Als andere taken echt niet mogelijk zijn, kun je tijdelijk verlof voorstellen. Door dit van tevoren goed af te spreken, voorkom je angst en geheimhouding.

Creëer een veilige werkomgeving

Een open sfeer op de werkvloer voorkomt ongelukken. Laat weten dat eerlijk zijn helpt om samen iets te regelen. Geef zelf het goede voorbeeld.

Voorbeeld: een werknemer meldt zijn medicijngebruik. Jij reageert: “Dank dat je dit zegt. Laten we kijken wat je nu wel kunt doen.” Zo voelt de werknemer zich gesteund en weet het hele team dat veiligheid vooropstaat.

Conclusie: wat kun je doen?

Medicijngebruik is vaak onzichtbaar, maar de gevolgen op de werkvloer kunnen groot zijn. Jij bent als werkgever verantwoordelijk voor een veilige werkomgeving. Door duidelijke afspraken te maken, voorlichting te geven en een open sfeer te hebben, verklein je de risico’s en kunnen je werknemers blijven werken.

De tips op een rij:

Bespreek medicijnen en veiligheid actief.
Zorg dat leidinggevenden de betekenis van gele en rode stickers kennen.
Bied tijdelijk aangepast werk aan.
Leg de nadruk op veiligheid, niet op controle.
Bouw aan een open cultuur waarin melden vanzelfsprekend is.
Neem alcohol, drugs en medicijnen altijd op in de onboarding. Dan weet iedere nieuwe werknemer meteen wat de regels zijn.

Veelgestelde vragen over alcohol drugs en medicijnen

Wat kun je doen als je denkt dat iemand alcohol, drugs of medicijnen gebruikt?
Functioneert een werknemer nog, maar heb je het vermoeden dat hij beginnende problemen heeft met alcohol, drugs of medicijnen? Volg dan onderstaande stappen (de ASBBA-checklist).
1. Afspraak maken. Bereid een gesprek voor en kies een rustig moment. 
2. Sluit aan bij de werknemer. Vraag toestemming om je zorgen met hem te bespreken en toon begrip. 
3. Beschrijf gedrag en effect. Benoem concrete voorbeelden van zorgen of veranderingen in het functioneren van de werknemer.
4. Benoem gewenst gedrag en wijs op het ADM-beleid. Geef duidelijk aan wat wel/niet mag en dat er hulp beschikbaar is. 
5. Actie. Vat samen, maak vervolgafspraken en verwijs eventueel door (bedrijfsarts, huisarts, zelfhulp).
Welke impact hebben medicijnen op de concentratie en werkprestaties?

Sommige medicijnen kunnen sufheid, trager reageren en minder focus veroorzaken. In transport en logistiek vergroot dit het risico op fouten, ongevallen en gevaarlijke situaties met voertuigen of machines.
Wat zijn de regels voor veilig medicijngebruik op het werk?

Je mag als werkgever niet vragen welke medicijnen een werknemer gebruikt. Maar het is wel verstandig dat de werknemer zijn leidinggevende (uit eigen initiatief) informeert over medicijngebruik. Zo kan samen gekeken worden of het werk aangepast moet worden. Bijvoorbeeld omdat ze zorgen voor een slechtere concentratie en de werknemer deelneemt aan het verkeer. Je kunt als werkgever dan (tijdelijk) ander werk aanbieden. Een gele sticker op de medicijnen is een belangrijk signaal. Het betekent dat het medicijn je rijvaardigheid en reactievermogen beïnvloedt. Een rode sticker betekent dat autorijden en machinewerk verboden zijn.

Download onze tipkaart over medicijngebruik.
Hoe herken je medicijngebruik?
Mogelijke signalen van medicijngebruik zijn:
- Sufheid, traag reageren.
- Heel druk gedrag.
- Wisselingen in humeur. De ene keer vrolijk, dan weer boos of 'geheimzinnig'.
- Moeite met concentreren.
- Moe. Sommige medicijnen zorgen ervoor dat je slecht slaapt.
- Fouten maken, slordig zijn, langzamer werken.
- Veel afvallen.
Het gebruik van medicijnen is niet altijd zichtbaar. Of het duurt even voordat je het als werkgever doorhebt. Hierbij geldt: dat iemand een keer moe of chagrijnig is, hoeft niets te betekenen. Bij misbruik komt dit gedrag vaker voor en zorgt het voor problemen op het werk.

Meer informatie vind je in onze tipkaart ‘Herkennen van ADM-gebruik’.
Hoe weet ik of medicijnen gevaarlijk zijn voor het werk?
Let op de gele en rode stickers op de verpakking:
- Gele sticker: kan risico’s geven bij rijden of machinewerk.
- Rode sticker: autorijden en machinewerk zijn verboden.